BEHDÎNAN – Ji fermandarên YJA Star’ê Jiyan Reşît bi wesîleya 25’ê Mijdarê Roja Têkoşîna Navnetewî ya li Dijî Şîdeta li Ser Jinê bersiv da pirsên ANF’ê. Fermandara YJA Star’ê Jiyan Reşît diyar kir yekane rêya rizgariya ji çerxa şîdeta bi hezaran salan a li ser jinê, têkoşîna aktîf e ku jin wê li ser esasê rêxistinbûna xwe û xweparastinê pêş bixin û got ku hêzên YJA Star yekane hêz e ku pêşengiya vê yekê dike.
Jiyan Reşît diyar kir tevgera heyî têra tunekirina çerxa şîdetê ya ku hem li ser beden hem jî li ser kesayeta jinê berdewam dike nake û got, “Pêwîste jin di nava têkoşîneke aktîf de cih bigirin, rêya herî bingehîn a têkoşînkirina vê jî ji bo têkbirina dijmin di şerê azadiyê yê dîrokî de tevlîbûna nava refên gerîla ye. Jinên Kurd xwedî erkên dîrokî ne û di çarçoveya vê berpirsyariyê de divê tola xwe ji dijmin hilînin.”
Hevpeyvîna me ya bi Fermandara YJA Star’ê jiyan Reşît re wiha ye;
Bi giştî li hemû Kurdistanê bi taybet li Bakurê Kurdistanê êrîşeke mezin li ser jinan tê kirin. Bi destê desthilatdariya AKP-MHP’ê civak bi pergaleke faşîst re rû bi rû ye ku her cûre biryaran li ser jiyana jinê dide, nêzîkatiya li jinê, heta serdema navîn li pey xwe dihêle. Hûn weke gerîlayên YJA Star’ê vê rewşê çawa dinirxînin?
Niha eger em pêşî binirxînin, eger civaka mirovî ya yekem; Çawa ku bi zîhniyeta jinê ya li ser nirxên dayiktiyê hate pêşxistin, dîroka şîdet û desthilatdariyê ya 5 hezar salî bi rastî jî dema ku zalim derbeya yekemîn li nirxên dayiktiyê di şexsê jinê de bi mejiyê mêr dixe dest pê dike. Piştre çanda tund a tundî û desthilatdariyê ku heta roja me ya îro herikî û li hemû beşên civakê serdest e, xwe di bin serweriya zîhniyeta zilam de diparêze. Her diçe diyar dibe ku çerxa şer, desthilatdarî û şîdetê ya ku 5 hezar sal in berdewam dike û bûye dewlet, ji zihniyeta zilamê mêtinger derdikeve, civak nirxên komunal ên demokratîk dixwe û diqede. Di şexsê jinê de civakê ji hêza exlaqî û polîtîk bêpar dihêle, xizan dike û vediguherîne pozîsyona xwexwarinê. Di encama polîtîkayên AKP-MHP’ê de jin bi taybetî li Bakurê Kurdistanê bi giştî jî li Kurdistanê li malê, li malbatê, li bazar, li dibistanê, li kar, mekanîzmayên dewletê û burokrasiyê ve bi her cure şîdetê re rû bi rû dimînin. Her roj gelek jin rastî şîdeta psîkolojîk, ruhî, derûnî û çandî tên, bila bi tundiya fizîkî ya tund re rû bi rû nemînin. Şîdeta li ser jinê carna xwe di pîvanên wek tacîz, tecawiz, carna lêdanên hovane, carna kuştinên namûsê yên ku digihêje qirkirina fizîkî, kuştinên namûsê, carna jî bi çewisandina derûnî, ruhî û derûnî xwe dide der. Carinan ew xwe bi fuhûş, pornografi û çanda narkotîkê nîşan dide. Yekî li hember yê din derdixe. Li hemberî şîdeta fizîkî ya ku digihîje qetlîamê, şîdeta derûnî, mejî û çandî tîne ziman. Hewl dide li dijî çanda namûs û kuştinên namûsê bi navê azadiya zayendî çanda fuhûş, pornografi, reklam û tiryakê ku bedena jinê objektîf dike û bazirganiyê dike pêş bixe. Kolanên mekan û şevên demkî yên ku ev 5 hezar sal in li jinan hatine girtin û qedexekirin hîn jî ji jinan re nehatine vekirin. Vekirina zeman û mekan ji jinan re girêdayî ye ku jin laşê xwe pêşkêşî bazarê bike û ev yek ji fuhûşê re li ser navê karê seksê û sextekariya evîna sexte ya pornografî ya bi navê azadiya zayendî tê hiştin. Navê vê jî tê gotin ku jinan ji tundiyê rizgar dike. Tevahiya van polîtîkayên şîdetê yên ku ji aliyê mejiyê zilamê mêtinger ên 5 hezar salî ve li ser jinan tên ferzkirin, hema bêje rêyeke nîşandana mirinê û îqnakirina koletîya zayendîyê ye. Dema yek şidetê radixe ber çavan, şeklê din jî bi pêşkêşkirina laşê jinê pêşkêşî bazarê dike û di bin navê karê seksê de vê bazarê saz dike. Lê di bin navê azadiya zayendî û karê seksê de firotina laşê jinê, ji bo pere, fuhuş, reklamê bi kar anîn, şidetê herî kur e. Hema bêje dibêje “Ezê te bi fizîkî ji mirinê rizgar bikim, lê tu bi beden, ruh û hişê xwe bibe paytexta min”. Bi van polîtîkayan re pergala serdest a mêr bi yek gotinê ji jinan re dibêje: “Mîna mirina ji mirinê, ji şîdetan şîdetê biecibîne, cîhaneke din ji bo we ne mimkun e, jiyanên din ne pêkan in, rewşa ku hûn tê de ne, rewşa we ye. laş, biyolojiya we, çarenûsa we ya biyolojîkî ye.” Mîmarê van hemû zihniyeta pratîk bê guman AKP-MHP ye. Ger em li leşkerên wî yên ku her roj êrîşên hovane dikin binêrin, bawerim ku ji bo dîtin û vegotina rûyê rast ê Erdogan û hevkarê wî yê biçûk Bahçelî, ku zîhniyeta xwe ya ketî û biçûkbûyî kamûfle dike, wê bes be. Yanî wê ne şaş be ku mirov rastiya Erdogan û Bahçelî ya bê exlaq teşhir bike.
Li hemû cîhanê êrîşên mezin li dijî jinan pêk tên, lê êrîşên li ser jinên Kurd gelekî mezintir in. Tê xwestin ku destkeftiyên jina Kurd bi têkoşîna ku bi salane daye tine bikin. Rêxistinên jinan hedef tên girtin. Li gorî van hemûyan, divê jin di kîjan astê de têkoşînê bimeşînin?
Çanda destavêtinê ya 5 hezar salî ku ji aliyê hişê mêr ve hatiye teşekirin; Jin ji kîjan çîn, netew, koka etnîkî û olî be jî, di her kêliyê de liser jinan serî li hemû rêbazên qirêj tê dayîn. Li gorî rastiya Kurdistanê ya li Rojhilata Navîn û bi taybet mîrateya ku ji aliyê dadwerên Kurd ve hatiye afirandin, bûye îfadeya herî şênber a îmkana jiyana azad a tevahiya malbata mirovahiyê. Dema ku helwesta ku di şexsê jina Kurd de derket holê, bi ruh û mejiyê hevpar ê jinê re ahengek afirand, jinên têkoşer ên Kurdistanê jî kelecanek nû da vê ahengê. Di nava pergala serdest a 5 hezar salî de, her tim ji bo dewletê an jî ji bo zilamê ku saziya wê ya biçûk e, xebat û têkoşîn kiriye. Dema ku mêr xwediyê hemû serkeftinan e, îradeya jina ku dilê wê mîna rûyê wê nixumandiye, nehatiye naskirin. Lê îro di dîrokê de cara yekem jinên leheng ên Kurdistanê ji bo pêşeroja xwe hilbijartinan dikin û deng, dil û mejiyê jinên Kurd di hemû qadên siyasî, leşkerî û civakî de deng veda. Li dijî çanda destavêtinê ya ku ji aliyê zalimê zordar û hevpar ê bi vî rengî ya li ser jinê hatiye pêşxistin, pêwîst e hişmendiyeke hevbeş a jinan, bihevrebûn û rêxistinbûn û têkoşîna hevpar a jinan a hevbeş bê pêşxistin. Li hemû cîhanê jinên ku li qadan bi rengên xwe yên esasî azadiyê diqîrin, di şexsê jinê de hêviya rizgarbûna civakê ji pergala serdestiyê diafirîne. Ji bo birêxistinkirina refleksên jinan, bi taybetî li dijî zîhniyeta serdest a mêr, divê xwe li ser bingeha îdeolojiya azadiya jinê û jineolojiyê perwerde bike. Heta ku xwe perwerde nekin, têkoşîna jinan wê encam nede. Ji ber ku herî zêde jin ji hişmendiyê bêpar bûn û hatin kole kirin. Beriya her tiştî divê xebatên perwerdehiyê yên ku hemû jin pêş bixin werin xurtkirin. Dema ku xwe perwerde dikin divê beriya her tiştî zêhniyeta mêr di fikir û ruh de têk bibin. Dema mejiyê jinê yê rast çêbibe, zîhniyeta mêr mehkumî têkçûnê ye. Di serî de jinên Kurdistanê divê li her qadê bi parastina mîrateya xwe li hemberî faşîzma Erdogan, bi ruhê têkoşîna hevpar xwe bi sîstemên xwe pêş bixin û xweparastina xwe pêş bixin. Divê li her derê, bêyî ku tu astengî û barîkatan nas bikin, rêxistinên xwe yên azadî û parastinê pêş bixin. Jina bê rêxistin nikare xwe ji darbeya faşîzma Erdogan rizgar bike.
Niha li Qadên Parastina Medyayê têkoşîneke ku di dîrokê de kêm hatiye dîtin tê meşandin. Di vê têkoşînê de peywira pêşengî ya gerîlayên YJA Star’ê çi ye? Divê em li dijî êrîşên ku zêdetirê 40 sal in li hemberî têkoşîna jinên Kurd tên kirin çawa dest bigirin?
Di dîrokê de gelek derketinên jinên şoreşger çêbûne û mîraseke mezin ji me jinan re hiştine. Rêber Apo ku ev mîrateya rast afirand û xemilandiye, hişyarî çêkiriye û keda herî mezin daye jinên Kurdistanê, ronahiyek mezin a hêvî û rêberiyê ye. Têkoşîna Rêber Apo ya ji bo afirandina hişmendî û ruhê jina azad ku ji têkoşîna yekemîn destpêkiriye û heta roja me ya îro hatiye bênavber didome. Di encama rêhevaltiya Rêbertiya me ya li ser esasê jiyana azad a bi jinê re, li ser esasê ku jin azadî û vîna xwe pêkbîne, û di encama berxwedana ku di rastiya jina ku çok nadayne ya li Kurdistanê de li ser esasê afirandina temînata civakek azad pêş xistî, Rêbertiya me artêşa jinê afirand ku wê jinê ji zîhniyeta serdest a mêr rizgar bike, mêran bîne rêzê û tevahiya civakê ber bi azadiyê ve bibe. Li hemberî vê hewldan û têkoşînê jinên Kurd, mîna pêlên deryayê bi vegera li rastiya xwe, ango li cewherê xwe, rûyê xwe ber bi çiyayan kirin. Li hemberî serdestên koletiyê yên bi hezar salan e didome, jin xwe birêxistin kirin, bûn artêş, bûn partî û tevgera xwe sîstematîk kirin. Ev ne hêsan bû ku tê gotin. Mîna rêheval Zîlan bûn bombe û di dilê dijmin de teqiyan, mîna şehîd Bêrîtan li dijî xiyanetê xwe ji zinaran davêjin, weke şehîd Nesrîn li hemberî komploya navneteweyî bedena xwe şewitandin, li hemberî tecrîdê li ber xwe dan û can û bedenên xwe feda kirin. Li hemberî vê yekê rejîma Erdogan bi awayekî hovane çekên kîmyewî bikar tîne. Li dijî van êrîşên ku li dijî qanûnên gerdûnê ne, hêzên YJA Star’ê ji bo Rêbertiya me, ji bo tevahiya Kurdistanê û ji bo mirovahiyê di nava têkoşîneke bêhempa de ne. YJA Star li hemberî her cûre êrîşan di gerîlatiya modern de pispor e û bi taktîkên dewlemend derbên mezin li dijmin dide. Weke jinên Kurd, çawa ku dijmin êrîşî me jinan dike, gerîlayên YJA Star’ê jî helbet bûne bersiv û wê ji niha û pê de jî bersivê bidin. Ji dîrokê heta îro li hemberî her cûre êrîşan refleksên parastinê yên jinên Kurd ava bûne û niha li Qada Cengê jinên Kurd dîrokê dinivîsin. Ev ruhê têkoşînê ye. Çawa ku rêheval Delal Amed hînî şervanên xwe kir, jinên ku bi berxwedanê serketinê bi dest dixin û bi têkoşînê serketinê bi dest dixin, ji bo hemû jinên Rojhilata Navîn îlham û biryardariya azadiyê ne. Berxwedana ku di pêşengiya jinan de pêş ket, ji bo hemû mirovahiyê û bi taybet jibona gelê Kurd bûye çavkaniya hêviyê. Jinên Kurd niha weke ku nasnameya xwe bi dest bixin û ji bona tola hezar salan ji dijmin hilînin, di tunelên şer de bi lehengiyeke mezin destanan dinivîsin. Bê şik rola pêşeng a jin ne vala ye, ji ber ku herî zêde jinên Kurd xwedî sedemên bêhejmar in ku tola xwe ji zîhniyetên faşîst ên mîna Erdogan hilînin in. Û îro hêzên YJA Star’ê pêşengiyê dikin û hêviya temînata azadiyê didin. Ger rêhevaleke jin a li Werxelê bi rojan tevî kurmên di birîna xwe de bê dudilî, heta kêliyê dawî li ber xwe bide, ev yek îfadeya şênber a têkçûna artêşa Tirk a faşîst û Erdogan e. Dijmin êdî li pêşberî rastiya jina ku ji bo jiyana azad bi kurmên di birîna xwe de jî li berxwe dide, têk çûye. Rêber Apo li vir jineke bi sebir, leheng ku bi xwe û bi azadiyê bawer e afirand.
Peyama ku berxwedana gerîlayên YJA Star’ê dixwazin bidin hemû jinên cîhanê bi taybet jinên Kurd çi ye? Têkoşîna li dijî tundî û îstîsmara jinan, divê bi vê berxwedanê çawa bê meşandin?
Weke hêzên YJA Star’ê em dibêjin cîhanek rast, jiyanek rast û azadiya rasteqîn ji bo hemû jinan pêkan e, berovajî wê pergala serdest a mêr heye. Rêya afirandina jiyaneke rast û azad a li gorî hebûna xwe bi meşandina têkoşîneke civakî ya giran û radîkal pêkan e. Rêya ku jinên li azadiyê digere ku bigihêjin jiyaneke azad ev e ku bi rastiyê ve pêşxistina rêxistinbûna xwe, qada têkoşîna xwe ava kirin, fikir û vîna xwe ya azad, feraset û cîhana xwe ya exlaqî û estetîk avak kirin e. Pêşxistina fikir û vîna azad a jinê, xwe birêxistinkirin û pêşxistina feraseta xwe ya exlaqî û estetîk ji têkoşîneke bênavber û radîkal bûyînê re derbas dibe. Bi tecrûbeyên şoreşgerî yên hatine jiyîn derketiye holê ku ev têkoşîn ne tenê bi aliyê wê yê çînayetî û ne jî tenê bi lêgerînên neteweyî nayê bidestxistin. Ji ber ku jin ji hemû netew û çînan li gorî heman qalibên civakî û zayendî tên destgirtin û rastî heman çanda şîdet û destavêtinê tên. Çanda destavêtinê ya 5 hezar salî ku ji aliyê hişê mêr ve hatiye teşekirin; jin ji kîjan çîn, netew, koka etnîkî û olî be jî, di her kêliyê de serî li hemû rêbazan dide. Li dijî çanda destavêtinê ya ku ji aliyê zalimeke bi vî rengî hevkar û zordar li ser jinê hatiye pêşxistin, pêwîst e zanabûneke hevpar a jinan, bihevrebûn û rêxistinbûn û têkoşîna hevpar a jinan bê pêşxistin. Li aliyê din rêya azadiya jinê ew e ku xwe ji axaftinên azadiyê yên cuda û veşartî yên derewîn ku hizra mêr a 5 hezar salî û zîhniyeta zilamtî nîşan dide rizgar bike, xwe ji wê qut bike û wê bêdawî berde û bi xwe argumanên xwe yên bîrdozî û felsefî ava bike. Eşkere ye ku bêyî hevberdan û qutbûneke ebedî ji çanda mêr ê serdest a 5000 salî ku bi rêya jinê li ser jinê û tevahiya civakê serdest e û ji zilamtî û jinatiya ku vê çandê teşe kiriye, heskirin û evîna rasteqîn nayê jiyîn. Ji bo têgihiştina evîn û evîna li ser bingeha azadiyê ku ji cewhera civakî hema bêje hatiye tinekirin, ji bo ku wateya xwe ya rast bi dest bixe, pêwîst e ji naveroka şîdet û serdestiyê bi şeklên têkiliyên ku 5 hezar salin hatine pêşxistin vere paqijkirin. Ev paqijkirin ancax bi berxwedana hemû jinan û serketina jinan a li dijî faşîzmê pêkan e. Li aliyê din azadiya jinê ya li Kurdistanê ji azadiya Rêber Apo re derbas dibe, Mîmarê Îdeolojiya Rizgariya Jinê Rêber Apo hişmendiya azadiyê dide hemû jinan. Perspektîfa azadiya jin û gelan paradîgmaya nû ya demokratîk, ekolojîk û azadiya jinê ya Rêber Apo a li erdnîgariyeke weke Kurdistanê, encax bi pêşengiya jinê veguhere sîstemeke nû ya civakî ya demokratîk pêkan dibe. Ji ber vê yekê em dibêjin ku li ser esasê “Azadiya Rêber Apo azadiya jinê ye” têkoşîn û şerê YJA Star’ê ji bo jinên ciwan banga xwedîderketina li çiyayan û dema azadiyê ye ku em bikaribin bi awayekî herî xurt civaka xwe û jinê biparêzin.
