HABER MERKEZİ- SIPRI raporuna göre Avrupa’daki devletler 2014-18 ve 2019-23 yılları arasında büyük silah ithalatlarını neredeyse iki katına çıkardı. Bu da yüzde 94’lük bir artışa denk geliyor.
En büyük 10 silah ithalatçısından dokuzunun yer aldığı Asya ve Okyanusya ile Orta Doğu’ya 2019-2023 döneminde çok daha büyük miktarlarda silah akışı gerçekleşti.
Amerika Birleşik Devletleri 2014-18 ve 2019-23 yılları arasında silah ihracatını yüzde 17 artırırken, Rusya’nın silah ihracatı yarı yarıya azalttı.
Rusya ilk kez Fransa’nın hemen arkasına düşerek en büyük üçüncü silah ihracatçısı oldu.
SIPRI’nin uluslararası silah transferlerine ilişkin yeni verilere göre, uluslararası silah transferlerinin küresel hacmi 2014-18 ve 2019-23 yılları arasında yüzde 3,3 oranında hafif bir düşüş gösterdi.
2019-23 döneminde Avrupa devletlerinin silah ithalatının yaklaşık yüzde 55’i ABD tarafından karşılandı. 2014-18 döneminde bu oran yüzde 35’ti.
SIPRI Direktörü Dan Smith, “Avrupa devletlerinin silah ithalatının yarısından fazlası ABD’den gelirken, Avrupa aynı zamanda, Avrupa’nın güçlü askeri-endüstriyel kapasitesini yansıtan bölge dışına giden büyük hacimler de dahil olmak üzere, küresel silah ihracatının yaklaşık üçte birinden sorumludur” dedi.
Rapora göre Avrupalı NATO devletlerinin ABD’den silah ithal etme kararlarını, daha teknik, askeri ve maliyetle ilgili konuların yanı sıra trans-Atlantik ilişkileri sürdürme hedefi de dahil olmak üzere pek çok faktör şekillendiriyor.
Smith, “Eğer Atlantik ötesi ilişkiler önümüzdeki yıllarda değişirse, Avrupa devletlerinin silah tedarik politikaları da değişebilir” diyor.
ABD, 2019-23 döneminde 107 devlete, önceki beş yıllık dönemlerin hepsinden ve diğer tüm silah ihracatçılarından çok daha fazla sayıda önemli silah teslimatı gerçekleştirdi.
ABD ve Batı Avrupa’daki devletler birlikte, 2014-18 döneminde yüzde 62 olan tüm silah ihracatının 2019-23 döneminde yüzde 72’sini gerçekleştirdi.
ABD SİLAH TEDARİKÇİSİ OLARAK KÜRESEL ROLÜNÜ ARTTIRDI
SIPRI Silah Transferleri Programı Direktörü Mathew George, “ABD, dış politikasının önemli bir yönü olan silah tedarikçisi olarak küresel rolünü artırdı ve geçmişte hiç olmadığı kadar çok ülkeye daha fazla silah ihraç etti” dedi.
Bu durum, ABD’nin ekonomik ve jeopolitik hakimiyetinin yükselen güçler tarafından sorgulanmaya başladığı bir döneme denk geldiği ifade edildi.
İkinci sıradaki Fransa’nın silah ihracatının en büyük payı (%42) Asya ve Okyanusya’daki ülkelere, %34’ü ise Orta Doğu ülkelerine yapıldı.
Fransız silah ihracatının tek başına en büyük alıcısı, yaklaşık yüzde 30’luk payla Hindistan oldu. Fransız silah ihracatındaki artış büyük ölçüde Hindistan, Katar ve Mısır’a yapılan savaş uçağı teslimatlarından kaynaklandı.
FRANSA KÜRESEL TALEP FIRSATINI DEĞERLENDİRİYOR
SIPRI araştırmacısı Katarina Djokic “Fransa güçlü küresel talep fırsatını ihracat yoluyla silah sanayisini güçlendirmek için kullanıyor” dedi. Raporda Fransa’nın özellikle savaş uçaklarını Avrupa dışına satmakta başarılı olduğu belirtiliyor.
ABD, Fransa ve Rusya’dan sonra en çok silah ihraç eden diğer 10 ülkeye bakıldığında, iki ülkenin ihracatında artış olduğu görülüyor: İtalya (yüzde +86) ve Güney Kore (yüzde +12); beşinde ise düşüş görüldü: Çin (yüzde -5.3), Almanya (yüzde -14), Birleşik Krallık (yüzde -14), İspanya (yüzde -3.3) ve İsrail (yüzde -25).
HİNDİSTAN EN BÜYÜK İTHALATÇI
Silah transferlerinde en büyük pay Asya’ya gidiyor. Hindistan dünyanın en büyük silah ithalatçısı haline geldi. Silah ithalatı 2014-18 ve 2019-23 yılları arasında yüzde 4,7 oranında arttı. Rusya Hindistan’ın ana silah tedarikçisi olmaya devam etse de (silah ithalatının yüzde 36’sını oluşturuyor), 1960-64 döneminden bu yana Rusya’dan (veya 1991 öncesi Sovyetler Birliği’nden) yapılan teslimatların Hindistan’ın silah ithalatının yarısından azını oluşturduğu ilk beş yıllık dönem oldu.
PAKİSTAN SİLAH İTHALATINI ARTTIRDI
Pakistan da silah ithalatını önemli ölçüde arttırmıştır (+%43). Pakistan 2019-23 döneminde en büyük beşinci silah ithalatçısı olurken, Çin silah ithalatının yüzde 82’sini sağlayarak ana tedarikçi olarak daha da baskın hale geldi.
ÇİN FAKTÖRÜ
SIPRI Silah Transferleri Programı Kıdemli Araştırmacısı Siemon Wezeman, “Japonya ve ABD’nin Asya ve Okyanusya’daki diğer müttefik ve ortakları tarafından sürdürülen yüksek seviyedeki silah ithalatının büyük ölçüde tek bir temel faktörden kaynaklandığına dair çok az şüphe var: Çin’in hırslarından duyulan endişe” dedi.
Wazeman, “Çin tehdidi algısını paylaşan ABD, bölgenin büyüyen tedarikçilerinden biri” diye ekledi.
ORTADOĞU’YA SİLAH AKIŞI
Orta Doğu, ağırlıklı olarak ABD ve Avrupa’dan yüksek miktarlarda silah ithal ediyor. 2019-23 döneminde uluslararası silah transferlerinin yüzde 30’u Orta Doğu’ya yapıldı. Üç Orta Doğu ülkesi 2019-23 döneminde ilk 10 ithalatçı arasında yer aldı: Suudi Arabistan, Katar ve Mısır.
Orta Doğu ülkelerinin silah ithalatının büyük çoğunluğu ABD (%52) tarafından gerçekleştirilirken, bu ülkeyi Fransa (%12), İtalya (%10) ve Almanya (%7,1) takip ediyor.
SIPRI araştırmacısı Zain Hussain “Ortadoğu’ya yapılan silah ithalatında genel bir düşüş olmasına rağmen, büyük ölçüde bölgesel çatışmalar ve gerilimler nedeniyle bazı devletlerde bu oran yüksek kalmaya devam ediyor” diye belirtti.
Hussain, “Son 10 yılda ithal edilen büyük silahlar Gazze, Lübnan ve Yemen de dahil olmak üzere bölgedeki çatışmalarda yaygın olarak kullanıldı. Körfez bölgesindeki bazı devletler Yemen’deki Husilere karşı kullanmak ve İran’ın etkisine karşı koymak için büyük miktarlarda silah ithal etti” diye ekledi.
Afrika’daki devletlerin başlıca silah ithalatı 2014-18 ve 2019-23 yılları arasında yüzde 52 oranında düşmüştür. Bunun başlıca nedeni iki Kuzey Afrikalı ithalatçının büyük düşüşler yaşaması olarak ifade edildi: Cezayir (yüzde -77) ve Fas (yüzde -46).
MISIR EN BÜYÜK 7’NCİ İTHALATÇI
Mısır 2019-23 döneminde dünyanın en büyük yedinci silah ithalatçısı oldu. İthalatları arasında 20’den fazla savaş uçağı ve askeri erişimini artırmayı amaçlayan toplam 10 büyük savaş gemisi yer aldı.
Avustralya dünyanın en büyük sekizinci silah ithalatçısı oldu. Silah ithalatı yüzde 21 oranında azaldı. Ancak 2023 yılında İngiltere ve ABD ile en az altı adet nükleer enerjili denizaltı ithal etme konusunda anlaşmaya vardı.
İSRAİL’E SİLAH İTHALATI ABD VE ALMANYA’DAN
İsrail’in silah ithalatının yüzde 69’unu ABD, yüzde 30’unu ise Almanya gerçekleştirdi.
UZUN MENZİLLİ FÜZELERE İLGİ ARTIYOR
Savaş uçakları ana uzun menzilli saldırı silahı olsa da uzun menzilli füzelere olan ilgi de artıyor. 2019-23 döneminde altı devlet, tamamı ABD’den olmak üzere 1000 kilometrenin üzerinde menzile sahip füzeler sipariş etti.
Amerika kıtasındaki devletlerin silah ithalatı yüzde 7,2 oranında azaldı. ABD bölgedeki en büyük ithalatçı olurken onu Brezilya ve Kanada takip etti.
