HABER MERKEZİ – Rêber APO ‘Eğitim günlük, sürekli kendi kendini yetkinleştirme ve özellikle esas yanı bu olan bir faaliyet gerekli, diğeri göstermeliktir. İç eğitim, bütün kamptan öğrenme önemlidir…Daha derinliğine, daha yüksek bakacağız, daha birbirimizden öğreneceğimiz, vereceğimiz şeyler vardır.’
Kadınların erkeklerin bulunduğu ortamlarda kendi düşünce, duygularını, sorunlarını ifade edememesi giderek ‘özgün eğitim’ adı verilen kadınlara has eğitim bileşimleri örgütlendirilmiştir. Rêber APO’nun önerisi ile geliştirilen bu eğitimler kadınlarda düşünsel yoğunlaşma kadar kendini ifade etme gücünü kazandırmıştır. Rêber APO kadınların eğitim ihtiyacını şu sözlerle ifade eder; Kadının çok köklü eğitim sorunu var. Özgün, yaratıcı bir kadın eğitimi gereklidir. On beş yaşındaki bir kız çocuğunun müthiş ağır erkek egemenlikli toplum yapısı içine alınışı kadının, ailenin, erkeğin ve toplumun bitirilişidir. Kadınların gücü varsa yemeden, içmeden kendilerini eğitmeleri gereklidir. Yirmi beş yaşındaki bir kadının on çocuk sahibi olması korkunç bir ceza. Biraz inançlı olmalısınız. Eğitiminizi derinleştirin. Erkek zorlar, fakat sizin elinizde bir örgütlenme imkanı var…Eğitiminizi ibadet gibi yapmalısınız. Duygusallığa kapılıp kendinizi yakmayın. Ağlamayın, Acıları eğitime, örgüte, faydalı çalışmalara dönüştürmek gerekiyor.
Kürdistan kadın özgürlük hareketi deneyiminde de kadınlar özgün eğitimler için iç mücadele yürütmek egemen erkeğin küçümseyen, kadınların eğitim görmesini engellemek isteyen tutumlarına karşı da direnerek gelişme yaratmışlardır. Günümüzde Kürdistan kadın özgürlük hareketinin örgütlü olduğu her zeminde sadece kadınlardan oluşan bileşimlerle, daha derinlikli çözümlemelerin ve kendini özgürce ifade etmenin aynı zamanda kadınların kendi aralarındaki cins sevgisini ve bilincini geliştirmeyi hedefleyen eğitimler önemli bir birikim açığa çıkarmıştır. Kadın özgürlük akademisinde erkeğin dönüşümü için devreler açılmış, bir çok erkek bu devrelerle kadın hareketi zemininde eğitim görme imkanı bulmuştur. Ancak daha yaygın ve sonuç alıcı olması, koşullarının daha güçlü hazırlanması için yöntem değişikliği ile sadece belli bir kesim erkeğin eğitilmesi değil, Kürdistan özgürlük hareketi içinde yer alan her erkeği eğitmeyi hedefler biçimde kadın ve erkeklerin bir arada bulunduğu bileşimlerin toplumsal cinsiyetçilik, kadın tarihi ve özgür eş yaşam derslerini yalnızca kadınlar vermektedir. Bu derslerin erkekler tarafında verilmemesi ilkesel bir karar olarak uygulanmaktadır. Bu durum biraz da ‘kadınların öğretmesine izin vermem’ diyen erkek egemen zihniyete ve kadınları dinlemeyi, kadından öğrenmeyi alışmamış erkeklerin dönüşümünü hedefler. Yine ihtiyaç temelinde ‘erkeklerin özgün eğitimleri’ temelinde kadın eğitmenin denetiminde erkekliğin çözümlendiği dersler görülmektedir. Bu derslerde hegemonik erkekliğin inşasının kişide yarattığı sorunlar, zorlanmalar ve aşma yolları tartışma konularıdır.
Jineolojinin eğitim deneyimi bu zeminden beslenerek öncelikle Kürdistan özgürlük hareketi eğitim akademilerinde yürütülen tartışmalarla şekillenmiştir. 2013 yılına kadar bir günlük seminerler biçiminde verilen dersler giderek süreleri 3 ile 7 gün arasında değişen derslere dönüşmüştür. Jineoloji dersinin içeriğini belirleyen ilk seminerleri Ş. Leyla Agirî arkadaş vermiştir. Yaklaşık 8 yıldır Jineoloji dersleri bütün akademi programlarında temel bir ders haline gelmiştir. Gençlik, savunma, kadın, ekonomi, kültür, eğitim, sağlık ve daha birçok akademi bileşimiyle yürütülen tartışmalar Jineoloji’nin temelini atan fikirlerin olgunlaştığı zeminler olmuştur. Akademilerde Jineoloji ders süresinin daha uzun olması ortaklaşan bir öneri olmuştur. Bu önerinin temelinde Jineoloji kapsamında ele alınan konulara duyulan ihtiyaç dile gelmiş olmaktadır. Diğer yandan Jineoloji dersinde uygulanan yöntemlerin ve kullanılan üslubun farklılığı da derse dönük ilgiyi arttıran karakterdedir. Akademi devrelerinin bitiminde Jineoloji derslerinin eğitim sürecini etkilediği, tartışmaları derinleştirdiği değerlendirmeleri de eğitim çalışmaları üzerine daha fazla yoğunlaşmamızı teşvik eden değerlendirmeler olmuştur.
Kadın akademileri xwebûn tartışmalarını, cins sevgisi, kadının komünal yaşam ve ilişkilerinin gelişimi, duyguların çözümlenmesi, etik-estetik konularını daha derinlikli tartışma imkanı yaratmaktadır. Kadınların xwebûn olmasını sağlayabilmek bu eğitimlerin temel amacıdır. Xwebûn kendini yanlış bilinç oluşturan ideolojilerden en fazla da cinsiyetçilikten arındırmak, kendi varlığının farkına varmak ve kendini özgürlük temelinde inşa etmeyi içeren bir süreci kapsamaktadır. Kadınların irade kazanmasını, kendini savunmasını, duygu ve düşünceleri üzerindeki hegemonyayı kırmalarını sağlayacak konular ne olmalıdır? Kadın doğasından, özgürlüğünden ve kadın devriminden neleri anladığımız ve bunları yaşamımıza nasıl yansıttığımız? Kadınlığı olduğu kadar erkekliğin nasıl inşa edildiği, eş yaşamı çözümlemek, özgür eş yaşamı inşa etmek gibi birçok konuyu kapsayan konular derslerimizin içeriklerini belirlemektedir. Jineoloji derslerimizin içeriklerini sürekli biçimde gözden geçirerek derinleştirme ihtiyacı duymaktayız. Tarihten felsefeye, tıptan pedagojiye, mitolojiden fiziğe kadar bir çok alanın bilgilerini sentezleyen araştırmalar yaparak ders kaynaklarını oluşturmaktayız.
Kadın-erkek bileşimlerinin bir arada olduğu zeminlerde çalışma, yaşam ve ilişkilerde yaşanan kadın-erkek çelişkileri ve bunların çözüm yolları tartışmaların temel gündemi olmaktadır. Ş. Helin Murat arkadaşın gerilla alanlarında verdiği Jineoloji dersleri ile bu tartışmalara önemli bir katkısı olmuştur. Erkekte yiğitlik, ariflik, insan-ı kamil özellikleri ile kadınla dost ve yoldaşlığı geliştiren erkekliğin geliştirilmesi ‘özgür erkeklik’ tartışmalarında ön açıcı olmuştur. Ş. Atakan Mahir arkadaşın Jineoloji dersinde kendi kişiliği üzerinden egemen erkeğe dair derinlikli çözümlemeleri de arayışları olan erkeklere sorgulamalarda cesaret veren bir rolün sahibi olmuştur. Bu açıdan Jineoloji derslerine sürekli biçimde katkı sunan birçok yoldaş bulunmakta, yazıları, değerlendirmeleri bunları akademimizle paylaşmaktadırlar. Özgür eş yaşam, erkeğin dönüşümü, aşkın felsefi anlamı, cinsellik-iktidar ilişkisi, kapitalizmin cinselliği kullanma biçimi, ailenin demokratikleşme imkanı tartışmaların derinleştiği noktalar olmaktadır. Bunlarla birlikte derslerde ele aldığımız diğer konular ise kadın devriminin inşası temelinde her alanda kadın bakış açısının nasıl geliştirileceğidir. Bazı temel başlıklar halinde ifade edersek;
– Kadın emeğine dayalı ekonomi yaklaşımı temelinde ekonomik sorunun çözümü.
– Demografik sorunların çözümünde kadın bakış açısının gelişimi temelinde iktidar amaçlı çocuk doğurmanın sonuçları ve buna karşı felsefi, politik mücadele ihtiyacı
– Siyasetin demokratikleşmesi ile kadın-siyaset ilişkisinin ele alınması ve iktidarcı-devletçi siyasete karşı kadın renginde siyasetin ilkeleri.
– Yaşamın iyilik ve güzellik temelinde inşasında kadın özgürlüğü temelinde değerlerin inşa edilmesini hedefleyen etik-estetik yaklaşım.
– Tarihe kadın köleliği ve özgürlüğü eksenindeki bakış açısı ile demokratik uygarlık değerleri ile kadın direnişi arasındaki bağların kurulması,
– Birinci doğa ile ikinci doğa arasında yeniden denge kurmayı sağlayacak yaklaşımla ekolojik sorunun çözümü
– Eğitimi temel bir toplumsal ve özgürleşme faaliyeti olarak gören özgürlük pedagojinin gelişimine dair tartışmaların yürütülmesi
– Temel bir toplumsal faaliyet ve kadın mesleği olan sağlık alanında toplumsal sağlık, koruyucu hekimlik, şifacılık geleneğine dayalı çözüm arayışları. Pozitivist bilime karşı bütüncül paradigmaya dayalı tıp yaklaşımının geliştirilmesi.
– Fiziksel, duygusal, düşünsel ve örgütlü öz savunma araç ve yöntemlerinin geliştirilmesi.
Bu eğitimlerde üzerinde durulan başlıklardan bazılarıdır.
Jineoloji çalışmaları bir akademi olarak örgütlenirken akademiyi sadece eğitim yapılan bir okul olmanın ötesine taşımayı hedeflemiştir. Düzenli eğitim devreleri yapan sabit bir mekan yerine içinde Jineoloji atölyeleri, kampları, kurslar, tartışma grupları, kitap, broşür yazma temelinde oluşturulmuş birim tartışmaları, sosyolojik araştırmaları da kapsayan tarzda eğitim grupları oluşmuştur. Eğitimi kişinin kendini oluşturduğu, dönüştürücü organik bir süreç olarak geliştirmeyi hedeflemiştir. Uzun vadeli ve konu odaklı atölyeler tartışmaların derinleşmesine ve ardından yazınsal ürünlerin, projelerin açığa çıkmasına katkı sunmuştur. Jineoloji kampları doğal alanlarda komünal yaşam kültürü, ekolojik yaklaşım, sportif-kültürel etkinlikler, beceri kazanmayı sağlayan etkinliklerle çok yönlü bir paylaşımı açığa çıkarmıştır.
Pozitivizmin bilimleri parçalayıp, yaşamdan ve kadından koparan yaklaşımına karşı bilimleri sosyolojide ortaklaştıran bir yöntem esas alınmaktadır. Bu açıdan pozitivist bilimin verilerinden de, Ortadoğu felsefe ve bilgelik geleneğinde de, kadim inanç ve kültürlerin mitoloji ve öykülerinden, dini söylem ve kitaplardan da, feminist-anarşist, sol-sosyalist geleneğin eleştirel bakış açısından da faydalanmakta bunları kadın özgürlük düşüncesini geliştirecek temelde yorumlamaktayız. Güncel siyasal gelişmelerle, yaşamımızdan, kendi kişiliğimizden örneklerle somutlaştırmaya çabalamaktayız. Eğitim çalışmasının yürütüldüğü bileşimin etnik, dini, kültürel özelliklerini dikkate alan örneklerle yerel ile evrensel bağı kurulmaktadır.
Sömürge toplum ve cins olmanın bir sonucu da eleştirel pedagoji tartışmalarında ‘sessizlik kültürü’ olarak adlandırılan sorgulamadan kabul etme, düşüncelerini açıkça dile getirmeye çekinme, utanma ve kaygılı yaklaşımlardır. Sessizliği kırarak herkesin yorumlama gücünü, neyi nasıl algıladığını ve dönüştürme potansiyelini açığa çıkarabilecek yöntemler de Jineoloji eğitimlerimizin bir diğer boyutudur. Bunlardan bazılarını sıralarsak;
– Ders içinde bazı konuları grup çalışmaları yorumlatan ve sonuçlarını eğitim bileşimine teatral, şarkı, şiir, resim, yazı yada farklı sunum yöntemleri ile paylaşma ve üzerine değerlendirmeler yapılması.
– Jineoloji akademisi olarak araştırma yapılması ihtiyacı duyduğumuz konularda arkadaş yapısının değerlendirmelerini alabilecek anketlerin, yazınsal çalışmaların yapılarak eğitim zeminlerinin sosyolojik araştırma zeminlerine dönüştürülmesi
– Yazılı, görsel materyaller verilerek yorumlamaların istenmesi
– Mitolojik, dini, sanatsal metinlerin yada ürünlerin sosyolojik analizinin yapılması
– Kadın-erkek ilişkilerinden kaynaklanan toplumsal sorunların verilerek çözüm projelerinin hazırlanmasının istenmesi.
Jineoloji eğitimlerinin bir boyutunu da lise ve üniversite zeminlerinde verilen dersler oluşturmaktadır. Müfredat ve yöntem bakımından özgünlüklerin gözetilmesi ile birlikte bu zeminlerdeki eğitimlerde de pozitivist yaklaşımı aşmaya dönük çabalar geliştirilmektedir. Öğrencilerin yorum gücünü arttıracak, bilgi-eylem-yaşam bağını kurabilecekleri etkinliklerle çok yönlü gelişimleri esas alınmaktadır. Derslerin içerikleri de o yaş grubunun yaşadıkları temel toplumsal sorunlara çözüm oluşturacak temelde oluşturulmaktadır. Akademik alanın deneyimini göz ardı etmeden ancak eleştirel bir yaklaşımın geliştirilmesine çalışılmaktadır.
Sonuç itibari ile Jineoloji eğitimleri kadın devriminin ihtiyaç duyduğu bilgilerin, bireyin özgür gelişimi ve toplumsallıkla bağını kurabilecek temelde tüm topluma ulaştırılması ekseninde geliştirilmektedir. Toplumun her kesimine ulaşabilecek yaygınlıkta, giderek derinleşen tartışmalar ve yaratıcı yöntemlerle kadın özgürlük mücadelesinde Jineoloji eğitimleri önemli bir rolün sahibi olacaktır.
Kaynak: PAJK
Zozan Koçgiri
