Şengal- Toplumların tarih boyunca biriktirdiği maddi ve manevi değerlerin tümü olan kültür, nesillere sanatla aktarılır. En kadim topluluklardan biri olan Êzidî topluluğu da inancı kadar köklü bir kültüre sahip. IŞİD’in 3 Ağustos 2014 tarihinde Şengal’e yönelik soykırım saldırısı öncesi Êzidî toplumu inanç ve kültürlerini daha içe dönük yaşıyorlardı. Yaşadıkları katliam sonrası Demokratik Ulus Paradigması çerçevesinde oluşturdukları Özerk Yönetim Sistemi ile fiziksel varlıklarının yanında kültür ve inançlarını da koruyorlar.
Kültürün nesilden nesle aktarımının en etkin yöntemi sanatla buluşmasıdır. Ferman sonrası oluşturulan ve Êzidî inancına göre bir sanat tanrıçası olan Sitiya Nexşa’dan adını alan Müzik Grubu da Êzidî kültürünü sanat yoluyla geleceğe taşıyor. Sitiya Nexşa Müzik ve Dans Grubu’nun üyeleri sadece kadınlardan oluşuyor. Eskiden salt ölüler üzerine ağıtların yakıldığı Şengal’de, ezgiler umudu büyütmek adına Sitiya Nexşa’nın ardılları genç kadınların dillerinden dökülüyor. Sitiya Nexşa üyesi Xezal Xêro, 2018’de kurulan dans müzik grubunu ajansımıza anlattı.
‘Önder Apo’nun fikirleri ile ferman öncesi tanışsaydık soykırıma uğramazdık’
Xezal Xêro, inşa ettikleri sistemin Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın fikirleri etrafında oluşturulduğunu kaydederek, “Eğer Önder Apo’nun fikirleri ile ferman öncesi tanışmış olsaydık soykırım saldırısına uğramazdık, kadın ve kızlarımız DAİŞ’in eline geçmezdi. Tüm halkımızı ve gençlerimizi Önder Apo’nun fikirleriyle tanışmaya davet ediyoruz. Gençlerimiz topraklarının güzelliğini ve tarihini bilmedikleri için topraklarını terk ediyor. Ferman öncesi tüm kadınlar evlerindeydi. Önder Apo’nun özgürlük felsefesiyle artık her kadın mücadele içinde yer alıyor” dedi.
En son şarkı söyleyen Ezidi kadın: Sitiya Nexşa
Gruplarının adının neden Sitiya Nexşa olduğunu Xezal Xêro, şu sözlerle açıkladı:
“Çok eski yıllarda Sitiya Nexşa adında bir kadın yaşıyormuş. Bu kadın şarkı söyler, resim yapar, bezlerin üstüne desenler işlermiş. Ünü tüm Êzidîlere yayılmış. Bu kadından sonra hiçbir kadın şarkı söylememiş yüksek sesle. Kadınlar sadece ağıt yakarlar. Toplumumuz tarafından Sitiya Nexşa bir tanrıça olarak anılıyor. Gerçekte böyle biri yaşamış mı? Bilemeyiz. Ama kültür ve sanatın koruyucu tanrıçası olarak Êzidîler için kabul edilir. Önder Apo’nun düşünceleri ile buluşmadan önce Sitiya Nexşa’nın adını hiç duymamıştık. Önder Apo ile kendi tarihimizle tanıştık. Kadınalar artık tarihlerini biliyor ve canlarının yanmasına izin vermiyor.”
‘Amacımız yeniden kadınlara şarkılar söyletmek’
Sitiya Nexşa dans grubunda bir yıldır yer aldığını belirten Xezal Xêro, “Amacımız kadim danslarımızı, kültürümüzü, kıyafetlerimizi tanımak ve herkese tanıtmak. Êzidîlerin başına gelenleri tiyatro, dans ve müzikle anlatmak istiyoruz. Soykırımın yıldönümüne ilişkinde planlarımız var. Amacımız kadınlara yeniden şarkılar söyletmek” diye konuştu.
‘Saddam Hüseyin neyse Barzani’nin düşüncesi de odur’
IŞİD’in soykırım saldırısını gerçekleştirdiği gün KDP peşmergelerinin Şengal’i terk ettiğini hatırlatan Xezal Xêro, YJA Star ve HPG gerillalarının kendilerine yardıma geldiklerini söyledi. Devrik Irak Başkanı Saddam Hüseyin’in 1970’lerde Şengal Dağı’nın tüm pınarlarını kireçle kapattığını hatırlatan Xezal Xêro, bu nedenle Êzidî toplumunun dağdan indiğini belirtti. Xezal Xêro, KDP Şengal’de kendilerini koruma sözü verdiği için Êzidîlerin de onları desteklediğini fakat ferman günü savaşmadan kaçtıklarını kaydederek, “Saddam Hüseyin neyse Barzani’nin düşüncesi de odur” diyerek sözlerini noktaladı.
